اعاده حیثیت

اعاده حیثیت

امروزه در جوامع هستند افرادی که با توسل به ادعاهای دروغین موجب هتک حرمت و ازبین رفتن آبروی سایر اشخاص می شوند.اما اینگونه نیست که افراد آسیب دیده هیچ گونه اختیاری برای احقاق حقوق خود نداشته باشند.بلکه اشخاص شاکی می توانند با مراجعه به دادسرا برای اعاده حیثیت از افراد افترازننده شکایت نمایند.اعاده حیثیت که تحت عنوان ادعای شرف نیز شناخته می شود.نیاز به شاکی خصوصی دارد.

اعاده حیثیت چه زمانی قابل پیگیری می باشد؟

اگر فردی کسی را متهم به جرمی کند و ثابت شود که چنین جرمی رخ نداده.طرف مقابل به دلیل هتک حیثت و برای بازگرداندن آبروی از دست رفته خود می‌تواند از فرد افترا زننده که با شکایت غیر واقعی خود موجب آبرو‌ریزی شده است. شکایت و درخواست اعاده حیثت کند. در واقع اعاده حیثیت زمانی قابل پیگیری است. که شخصی با طرح شکایت موجب تنزل آبرو و آسیب به حیثیت اجتماعی شخص دیگری شود.

برای تحقق جرم افترا شرایطی وجود دارد؛

1)انتساب جرم افترا به شخصی دیگر و اتهام ناروا

2)مشخص بودن شخصی که به او اتهام وارد شده

3)عدم موفقیت در اثبات اتهام

4)ورود اتهام و آسیب به آبروی شخص دیگر به وسیلة طرقی همچون نوشتن اوراق خطی یا چاپی.انتشار این اوراق،سخنرانی و طرح ادعا در مجامع عمومی و درج در روزنامه و جراید.

اعاده حیثیت در قانون مجازات اسلامی

در قانون جدید مجازات اسلامی اعاده حیثیت دچار تغییرات نشده است .و در بخش تعذیرات قابل رؤیت می باشد. به طور کلی برای اعاده حیثیت، شخصی که آبرو و حیثیت او لکه‌دار شده است. می‌تواند در دادگاه به طرح شکایت افترا، مبادرت کند. در این‌صورت شخص افترازننده به موجب قانون و حکم دادگاه مجرم شناخته و مجازات می‌شود.

جبران خسارت معنوی ناشی از هتک حیثیت

مسئله افترا و هتک آبرو دارای یک بعد معنوی نیز می باشد. و فرد آسیب دیده می تواند تقاضای جبران خسارات وارده بر خویش را داشته باشد.این مسئله در قانون مسئولیت مدنی مورد توجه قرار گرفته است .اما اصولاً و در عمل دادگاه‌ها برای جبران خسارت معنوی ناشی از افترا حکم صادر نمی‌کنند. و در نتیجه رویه قضایی مشابهی در این مورد وجود ندارد و دادگاه‌ها تنها به ماده ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی استناد می‌کنند.

ماده 697 قانون مجازات اسلامی:

هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌صریحاً نسبت دهد. یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود .و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌موجب حد است .به یک ماه تا یک سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق و یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.

ماده 698 قانون مجازات اسلامی:

هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات. یا عرایض یا گزارش یا‌توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید. یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل‌قول به شخص حقیقی .حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد .اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به‌غیر وارد شود. یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.

مجازات اعاده حیثیت کیفری

وفق قانون مجازات اسلامی دادگاه مخیر است که مرتکب افترا را به یک ماه تا یک سال حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند. همچنین در صورتی‌که افترا به دلیل نشر اکاذیب بوده باشد و موجب ورود ضرر مادی یا معنوی به غیر شده باشد، دادگاه مرتکب را به حبس تعزیری از ۲ ماه تا دو سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌کند. علاوه بر این در صورت امکان شرایط اعاده حیثیت شخص مورد افترا را نیز فراهم می‌کند.

مهلت قانونی برای شکایت

در قانون برای شکایت اعاده حیثیت هیچ مهلتی تعیین نشده است اما در جهت رعایت مصالح اجتماعی و پیشگیری از تضییع حقوق افراد،اشخاص آسیب دیده بایستی در اولین فرصت ممکن پس از تبرئه شدن از اتهام مطرح شده برای اعاده حیثیت و طرح شکایت افترا اقدام نمایند.

نحوة تنظیم دادخواست اعاده حیثیت

شخصی که به دلیل طرح شکایت واهی از او، دچار هتک حیثیت و بی‌آبرویی شده است، می‌تواند در صورت وجود شرایط لازم، با طرح شکایت به دادگاه، از افترا زننده شکایت کند.یعنی در صورتی که اتهامی ناروا یا افترا به او وارد شده باشد به نحوی که منجر به بدنامی و هتک حیثیت از فرد شود وجملة  توهین آمیزی که به فرد متضرر نسبت داده شده باید حتما منجر به ورود ضرر به او شده باشد و آبرو و حیثیت او را لکه دار کرده باشد.پس از اثبات بی گناهی فرد قربانی در دادگاه،برای اینکه شخص افترا زننده تحت تعقیب کیفری قرار بگیرد،شخص قربانی باید شکایت افترای خود را به دادگاه تقدیم نماید.

و درخواست تعقیب،تحقیق و محکومیت بدهد. در مرحله بعد دادسرا از افترا زننده می‌خواهد که در جلسه رسیدگی حاضر شود و اظهارات و دفاعیات خود را ارائه کند. در صورتی‌که سوءنیت و اتهام ناروای وی اثبات شود،‌ برایش کیفرخواست صادر می‌شود و پرونده برای رسیدگی به داداگاه عمومی جزایی منتقل می‌شود.

نقش وکیل در اعاده حیثیت

افراد میتوانند برای تسهیل و تسریع رونده رسیدگی به شکایت خود ،از مشاوره و در صورت لزوم حضور یک وکیل باتجربه و متخصص بهره ببرند و چنین رویه ای حتی در تنظیم دادخواست اعاده حیثیت نیز مفید و مؤثر تلقی می شود تا افراد با مانعی در راستای احقاق حقوق خود مواجه نشوند.